Ginoong
Ramuel Mendoza Raagas KAL 1992-97204
Filipino
Hulyo 8,
2002
Sulyap sa Mga Grammar ng mga Wika
Para kay Jesus Ramos, Ph.D.
Mey mga pangunahang katangian ang wikang Pilipino. Hindi lang sa iisa wikang Pinoy manifested ang mga ito, kundi isuri man natin nang pa-island hopping, ay nakikita nating mey mga salient features. Maraming mga kaibahan ang mga wikang Pilipino sa isa't isa, mey sumusungaw na mga paralelismo at korespondens. Iba't ibang definite article ang ginagamit sa kapuluan natin. "Say" ang sa Panggalatok, "ti" ang sa Ilokano, "ang" ang sa Tagalog at "an" Ang sa Waray. Sa acoustic image, hindi maituland ang say o ti sa ang at an. Ang "ang" (definitive article sa mga wikang Bisaya na hindi Waray, bukod sa Tagalog) at "an" (ang article sa Waray) ay mey relasyon sa tunog. Ang "ang" ay mas developed sa "an" dahil kumukuha ito ng pangapit-tunog mula sa lalamunan. Ang titik "ng", lalo na sa dulo ng salita ay hindi nakikita sa lahat ng mga pangunahing wikang sa daigdig. Ayon kay Dr. Pamela Constantino, wala ito sa Kastila. Maririnig nga lang ang "ng" sa Kastila kapag "ngg" ay kabuuang produktong tunog nito gaya ng "ng" sa tango at tengo. Hindi kaya ng tunogropiyang Kastila itranskrayb ang tono ng salitang "tanga (Tagalog, hal. hangal)."
Mey mga dakilang sa salita sa mga dakilang lengguwahe sa daigdig na napapanatili sa ibang importante o kaya't`di kasing-tanyag na wika. Ang Latin na amor ay nakarating sa Kastila at Pilipino.
Ang mga pinaka-saligang salita sa Pilipino ay `di naiiwasang tumikim ng mga halita nagkaka-patern din na mga adjustment sa ortograpiya. Saligan man sa mga salitang Pilipino ang "araw", "aldao" ito sa Iloko, "adlaw" sa Bisaya at "ndaw" sa Marano. Ang halik ay halok sa Sugbuanon at hayok sa Surigaonon,
Sa diskurso dito bibigyan natin ng ibang halaga ang dalumat ng homonym kaysa sa ibig-sabihin nito sa pamantayang Anglo-American English. Sasabihin natin dito na homonym ang isang salita sa isang wikang Pilipino sa ka-baybay na salita nitong iba naman ang kahulugan sa ibang wikang Pilipino. Sa gayon, ang tanan ng Tagalog ay naiiba sa Tanan ng Visaya.
Isang katangiang linguistikang pan-Philippine ay ang pre-colonial na kaugaliang ayos sa dugtungang tunog. Ang iba't ibang kinagisnang wika sa daigdig ay mey kaniya-kaniyang kaugaliang dugtungang-tunog. Nahahalata natin na ang English ay mas bigay sa pagbubuklod ng mga tunog katinig kaysa sa mga Italiano, Franses at Espanyol (mga wikang Romano). Ang katutubong Tagalog ay may sonography mas maihahalintulad sa Italiano kaysa sa anumang ibang wika gaya English.
Ugali sa mga pangunahing wikang Pilipino ang pag-gamit ngayon ng Titik Romano. Nguni't dati'y iiba't-ibang baryasyon ng sulat-kamay hawig sa mala-Hindung bukal ang nariyan at ang iba't ibang mga baryesyon nito ay naka feature sa inside front cover ng coffee table book na Ma'i. Malabong ibalik ang titik-sulat ng mga Pilipino sa pang-Asyang kursibo mula isa ikinapupukulang Titik Romano. Kahit sandatahang pasismo ang mamimilit na alibata na muli ang titikan. Isang sibil na pagkibo alang-alang sa pagmuling-tatag ang paglunsad sa Abakada Rizaleo. Ang mahusay sa Abakada Rizaleo ay ang klarong produksyon quality.
Lahat ng wika sa daigdig ngayon ay mey mga bahid ng mga dayuhang wika na umuugat kahit sa ibayong-dagat. Iba't ibang banat naman ng katutubong word-preservation sa iba't ibang mga wikang PIlipino.
Talo pa ng kinagisnang Tagalog ang ikinagisnang English sa pag-survive grammatically at structurally. Kahit ang pinaka-lumang tanaga ay kayang intindihin nang bawat titik ng iskolar na Bien Lumbera. Ang kinagisnang Tagalog ay walang Beowulf. Nguni't ang Tagalog ay may importantyeng epiko sa anti-prayle , ang Florante at Laura. Gaya ng Beowulf, and Florante at Laura ay matinding literatura kahit kung isalin sa modern English
Sa Dizon et al. edisyon ng Florante, nakikita natin ang panlaw sa halip ng panglaw.
Ang problema sa Florante at Laura ay ang kaniyang pagbabaog sa ilalim ng kuko ng elite media (kung gamitin ang mabuting parirala ng Fox News, USA. Kabobohan at katangahan ang palabas sa TV na Wansapanataym
Ugali sa
mga pangunahing wikang Pilipino ang pag-hiram ng salitang Kastila’t Ingles.
Nagkakaiiba ng pamamaraang pag-hiram at pagbuktot sa banyaga salita ang cada
lengguwaheng Pilipino.
Hinihiram ng Bikolano and Kastilang derecho bilang “karapatan.” Hindi ito naging likas sa wikang Tagalog. Hindi nagbibigay-daan ang Tagalog na "karapatan" sa Kastilang derecho. Bukod rito’y ibinubuktot pa ng Tagalog ang derecho sa usapang paglalaad ng tunguhin. Ang original na derecho ng Kastila’y nangangahulugan ng kanan.
Ang pag-aaral ng wika sa Pilipinas ay dapat lang maging
lantarang politikal na gawain. Ang politika nito ay dapat kontra-PDP Laban.
Kaaway ang Philippine Star.
Badyet
Bikolano
Books $100
Bikol
pamasahe
Binaog na ba ng materyalismo ang wika?Kalaban ng wika si Kris Aquino. Kailangan laging batikusin ng mga akademiko sina Kris Aquino at Corinna Sanchez.
Hindi logosentrik ang lipunang
Pilipino kundi timocracik.
Para sa akin din, pangunahing wika ang Ilongga.
Ang Tagalog
nga ba ang pinaka-hari na wika? Mas magaling ang Iluko. Ang wikang Iluko ay
hindi na madadaig ng Bikolnon. Mas palaban sa katutubong bokabularyo ang Iluko
kaysa sa Bikol.
Matitiyak
natin na hindi hari ng mga wikang Pinoy ang Capampangan, nguni’t ang rehiyong
Capampangan ay kanlungan ng mga bigating tao.
Ang
pangunahing wika ng Pilipinas ay ang materyalismo.
Paano’ng masasabi kung alin ang pangunahin at alin ang
menor na wika?
Hindi ba
major language ang Boholano (o Bolanon) dahil mey panitikang BHB (Muog) na naisulat dito?
Kahit ang
mga maydayor na wika ay inaapi (Yes, Tagalog). Kahit gamitin ng mass medya ang
Tagalog.
Para sa
makata, ang tabi-tabing wika ay nagiging maydyor wika.
Ang isa sa mga dakilang kaaway ng Wika, at maging ang pambansang wika, ay ang UP. Ang general na thrust ng UP ay isa-tabi ang pang-araw-araw na kakayahanan ng wika.
Ang UP ay kanlungan ng anti-erotisismo. Isang sintoma ay pagiging pala-kontra nito. Hindi lang ang mga taga-Vinzons ang mga pala-kontra kundi ang UP Admin na rin mismo. Pasadyang salbaheng Kinokontra ngayon ng UP Admin (Nemenzo-Roman). Ang pala-kontrang sentimiento ng UP ay hindi bast matatag.
Nagagawang asterisko na lamang ang mga akademiko. Hindi na sila kailangang basahin. Mey iilan-ilang burgis at petty-burgis na kolumnistang walang tunay na pakialam kung sila ba'y binabasa o hindi.
Maraming oragon na lakantitik ang Bikolnon. Nariyan si dating DECL chair Marila Lilia F. Realubit. Nariyan si Luis Cabalquinto. Ang mga inaalamat na saligang literatura ng Bikol ay ang Ibalon at ang Daragang Magayon.
Ano ang implikasyon ng pagkatigil ng magasing Bikolnon?
Maraming nai-catalog si Jason Lobel.
(http://home.san.rr.com/bikol/
An
Satuyang Tataramon:
A Study of the Bikol Language
by Jason Lobel &
Father Wilmer Tria
http://home.san.rr.com/bikol/
mozcom.com/~bikolday/
http://www.unhchr.ch/udhr/navigate/alpha.htm
Hindi pangunahing wika ang chavacano. Kahit ang chavacano.com website, na siyang sadyang itinayo ng mga tunay na Zambaongueño, ay di gumagamit sa chavacano bilang medium. Ang SWF diksyonaryo ay importante, nguni't hindi ine-eclipse ang mga nakaraang diksiyonari. Haligi sa araling wika ang kay Panganiban. Ano'ng mga salita ang napaka-saligan sa ating buong kapuluan? Ang "araw" ay napaka-laganap, nguni't paiba-iba ang pagbaybay sa kaniya? Ang araw at buwan ay laganap sa Pilipinas. Ndaw ang araw ng mga Maranao. Ang "ang" ay laganap nguni't hindi unbendable. "An" ang "ang" ng mga Waray. Ang ligaturang "ka" ng Cebuano ay medyo katumbas ng pambilang na hulaping "-th" sa English. Diyalekto lang ba ng Cebuano ang Hiligaynon, Waray? Hindi. Ang Waray at Hiligaynon ay may kasarinlan sa Cebuano.
Hindi ako sang-ayon sa depinisyon na dayalekts ng iisang lenguaje ang dalawang wika kapag naiintindi ng taga-isang wika ang 70% ng sinasabi ng taga-kabila.
Hindi quantitative-statistical ang thresh-hold ng pagiging dialect.Hindi barayeti ang nagbabasag at nagpapahina sa wika. Ang malisyosong monotony ang siyang nagbabasag at nagpapahina sa wika.
Hindi sagabal ang commitment ni Reynaldo Duque sa Ilokano para sa pagsisilbi niya sa Tagalog. Kung kunwarii'y nating walang naisulat sa Ilokano ni Rey Duque, kundi panay Tagalog, mananatili pa rin siyang isang Lakantitik. Nakikita natin ito sa epiko niyang Candon.
Komyunismo ang siyang pag-asa ng pambansang wika, nguni't ang mabuting anyo ng komyunismo ay hindi na kailangang tawaging komyunismo kundi nabansagan na siyang pambansang demokrasya.
Kailangang muling seryosohin ang Tondo.
Kailang baguhin ang komposisyon ng CPP. Ilagas si Joma Sison. Kailangan mag-rekrut ng mga inhinyero at teknokrat ang Kaliwa.
Pasistika dapat ang pag-agaw ng kaliwa sa poder na pambansa. Patayin sina Kris Aquino, Corinna Sanchez at Angelo Castro.
Sino dapat ang maghari pagtapos magwagi ang komyunismo? Aminado akong maaring umupo ang ilang taga-DFPP nguni't kailang maikapiling nila bilang mga kalihim din ang mga sektoral kahit out of school na mamamayan elements.
an (Bikolnon) ang
gabos (Bikol) lahat
ini (Bikol)
ti (Iluko) (a)ng;
lagi (Cagayan de Oro)